พิพิธภัณฑ์เตาถ่าน จังหวัดตรัง มุ่งเน้นให้เป็นศูนย์เรียนรู้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ด้านการใช้ประโยชน์จากป่าชายเลนในอดีต ซึ่งเป็นรากฐานเศรษฐกิจท้องถิ่นแถบลุ่มแม่น้ำปะเหลียน อีกทั้งสร้างมูลค่าการค้าระหว่างประเทศ มาเป็นระยะเวลายาวนาน แม้สิ้นยุคความเฟื่องฟูไปแล้ว แต่ยังเป็นร่องรอยทางประวัติศาสตร์ ภูมิปัญญาและบทเรียนสำคัญ จึงเห็นว่าเตาถ่านนั้น คู่ควรแก่การอนุรักษ์ไว้ให้ชนรุ่นหลังได้ศึกษาเรียนรู้เกี่ยวกับกรรมวิธีผลิตถ่าน พิพิธภัณฑ์เตาถ่าน  ตำบลสุโสะ เป็นแหล่งอนุรักษ์และเรียนรู้วิถีชีวิตคนเผาถ่าน เพื่อไม่ให้หายไปจากความทรงจำ บริเวณพิพิธภัณฑ์ประกอบด้วยตัวอาคารและเตาเผาถ่านโบราณ ซึ่งเป็นสิ่งที่แสดงถึงร่องรอยทางประวัติศาสตร์และภูมิปัญญาของชาวบ้านในอดีต พิพิธภัณฑ์นี้ได้เปิดให้เข้าชมตั้งแต่ปี พ.ศ.2554 โดยมีองค์การบริหารส่วนจังหวัดตรังเป็นหน่วยงานที่รับผิดชอบดูแล

               จากการบอกเล่าของชาวบ้านในบริเวณนั้น เคยมีการประกอบอาชีพผลิตถ่านไม้โกงกางซึ่งเชื่อกันว่าเป็นถ่านไม้ที่มีคุณภาพที่สุด ต่อมาเมื่อสัมปทานทำไม้ป่าชายเลนได้ถูกยกเลิกโดยมติคณะรัฐมนตรี ลงวันที่ 19 พฤศจิกายน 2539 (เรื่อง การยกเลิกการให้สัมปทานทำไม้ในเขตป่าไม้ชายเลน) เตาถ่านต่างๆ จึงหยุดใช้งานและอยู่ในสภาพทรุดโทรม ต่อมานายก อบจ.ตรังได้ทราบว่าเตาถ่านและที่ดินแปลงดังกล่าวเป็นของนางห้อง เทพวารินทร์ (ป้าห้อง) นายก อบจ.ตรังจึงได้เดินทางไปพบกับป้าห้องที่บ้านโดยมีนายโรจน์ เก้าเอี้ยน ผู้อาศัยอยู่ในบริเวณดังกล่าวเป็นผู้นำทางไป

               ป้าห้องได้เล่าว่าในอดีตพื้นที่ดังกล่าวเคยเป็นสถานที่ที่ป้าห้องประกอบกิจการผลิตถ่านไม้โกงกางและเคยมีเตาถ่านอยู่ถึง 8 ลูก แต่เตาถ่านลูกอื่นๆ ได้ถูกรื้อไปเพื่อนำอิฐไปขายให้แก่ผู้ก่อสร้างรีสอร์ท จนในปัจจุบันเหลือเตาถ่านอยู่เพียงลูกเดียว นอกจากนี้ ป้าห้องยังได้เล่าให้นายก อบจ.ตรังทราบด้วยว่าป้าห้องเองก็มีเจตจำนงที่จะอนุรักษ์เตาถ่านไว้เช่นกันและเมื่อได้ทราบว่านายก อบจ.ตรังมีความประสงค์เดียวกันจึงมีความยินดีที่จะบริจาคที่ดินพร้อมเตาถ่านให้ อบจ.ตรังไปดำเนินโครงการ
    
         "..ลุงทำงานที่หลุมถ่านนี้มาตั้งแต่อายุสิบกว่าปี ตอนนี้เจ็ดสิบสองแล้ว เรียกว่าอยู่ที่นี่มาทั้งชีวิต เริ่มแรกก็แบกไม้โกงกางเข้าเตาถ่าน ทำงานจนเถ้าแก่ไว้ใจ ให้ไปคุมขายถ่านที่เบตง ก่อนที่จะเลิกไปเพราะกฎหมายยกเลิกสัมปทาน..ตอนที่เขาคิดสร้างพิพิธภัณฑ์ เขามาชวนลุงเป็นผู้ให้ข้อมูลเกี่ยวกับวิถีชาวเตาถ่าน ลุงไม่คิดเลยว่าเขาจะปั้นรูปลุงไว้ด้วย ลุงดีใจมาก..."
เรื่องเล่าจาก "ลุง สหัส  เสียมไหม"  คนเผ่าถ่านแห่งสุโสะ

อ้างอิงข้อมูล : http://www.museumthailand.com/th/2482/storytelling/พิพิธภัณฑ์เตาถ่าน/

ข้อมูลการเดินทาง
พิพิธภัณฑ์เตาถ่าน หมู่ที่ 11 ตำบลสุโสะ อำเภอปะเหลียน จังหวัดตรัง
075 218 985

แผนที่บน Google Map https://goo.gl/maps/ckEeU4K6owq